Yoga, tegenwoordig ontkom je er niet meer aan. Een beetje bedrijf biedt lessen aan de werknemers, er gaan miljoenen om aan yogamode en -gadgets, en inmiddels zijn er duizenden yogadocenten geregistreerd. Hoe anders was dat in de jaren vijftig, toen Rama Polderman als een van de eersten in Nederland het beoefenen van yoga propageerde.
Nederland, jaren vijftig. De naoorlogse wederopbouw draait op volle toeren, de hokjesmaatschappij van de verzuiling met dito verenigingen is nog diep verankerd en per straat zijn er maar enkele televisietoestellen aanwezig, die niet meer dan een paar uur in de week uitzenden.
“Yoga als geheim voor een gezond en harmonisch leven en de perfecte zelfopvoeding”: hoe onwerkelijk moet de boodschap van de Indische Nederlander Rama Polderman zijn geweest in dit tijdsgewricht. En hoe dankbaar mogen de yogi’s en yogini’s van nu deze pionier zijn dat hij het pad voor hen effende.
Het kamp als leerschool
Rama Polderman (1924-2004) was de zoon van een Nederlandse ingenieur in de stad Magelang in de provincie Midden-Java in Nederlands-Indië. Vader Polderman was theosoof en vernoemde zijn zoon naar de hindoegodheid Rama.
In 1942 ging Rama geneeskunde studeren aan de universiteit in Batavia, maar na de Japanse inval in dat jaar werd hij met zijn vader geïnterneerd in een kamp. Rama maakte van de nood een deugd: van andere geïnterneerde hoogleraren geneeskunde leerde hij theorie, in het kamphospitaal bekwaamde hij zich in de praktijk.
Van een medegevangene ontving hij goochelles, en niet onverdienstelijk want later zou Polderman wereldkampioen goochelen worden. Ook in het kamp kwam hij in aanraking met de Indiase filosofie van de Vedanta. Die kennismaking raakte een snaar, misschien mede omdat Rama al sinds zijn kindertijd zei helderziend te zijn.
“Verspreid yoga”
Na de bevrijding van Nederlands-Indië vertrok Polderman naar Nederland. Op deze reis verbleef hij drie maanden in Sri Lanka, waar hij van een goeroe de opdracht kreeg de Vedantaleer en yoga te verspreiden. Samen met Saswitha (ps. Jan Rijks) zou Polderman zich ontpoppen tot dé yogapionier in Nederland.
In Nederland voltooide Rama zijn studie geneeskunde en begon hij in 1952 een praktijk in Bilthoven. Daarnaast ging hij werken in een homeopathisch ziekenhuis in Utrecht. Ook in die periode begon Rama aan zijn opdracht, het propageren van yoga. Hij ging lesgeven en begon met publiceren. In 1957 kwam de Stichting Yoga Nederland dankzij Polderman tot stand.
Einde aan yogastunts
Een jaar later bracht hij zijn eerste boek over yoga uit: ‘Het geheim van een gezond en harmonisch lichaam’. Zijn wetenschappelijke, voeten-in-de-kleibenadering van het onderwerp prikkelt het publiek. In de Telegraaf lezen we: “Hij heeft een radicaal einde gemaakt aan verkeerde opvattingen over yoga, zoals uren met gekruiste benen zitten, stunts door het willekeurig laten stoppen van de hartslag of het zich lange tijd levend laten begraven.”
Polderman schreef verschillende boeken, onder andere over hatha yoga, ‘doe het zelf’-boeken met een uitvoerige beschrijving van de oefeningen (asana’s). “Yoga kun je niet uit een boekje leren”, zei hij eveneens. Tijdens lezingen maakte hij de leek vertrouwd met de alledaagse praktijk van yoga. Het is opvallend hoe herkenbaar zijn boodschap nu nog steeds is.
“De meeste mensen verspillen veel energie door het onnodig spannen van spiergroepen. Ook geestelijk wekken velen onnodige spanningen op. Negatieve gemoedstoestanden zoals angst en haat zijn enorm schadelijk. Dit werd bijvoorbeeld bewezen bij proeven in Amerika, waardoor werd aangetoond dat hierdoor gifstoffen worden geproduceerd die vele ziekteverschijnselen kunnen veroorzaken.” (bron)
Yogaheld
Polderman schuwde de media niet in zijn missie om yoga te populariseren. Zo nam hij grammofoonplaten op over yoga, die in de jaren zeventig zelfs als radioserie in het NOS-programma Met het Oog op Morgen werden uitgezonden. In 1975 sprak Polderman een ‘slaapverwekkend bandje‘ in voor de KLM, zodat passagiers van intercontinentale vluchten geen cognac maar yoga consumeerden voor hun ontspanning.
Rama Polderman heeft belangrijke stappen gezet in het populariseren van yoga in ons nuchtere landje. We begonnen eenvoudig op zolderkamertjes, houding voor houding naar de miljoenenmarkt die yoga nu is geworden. Dankzij Poldermans inzet ontstond een klimaat waarin yogascholen konden gedijen, met alle opgerolde matjes, festivals en wierook van dien. Hij is daarom met recht een held te noemen. Hoe belangrijk het is dat we – liefst met zoveel mogelijk mensen – yoga beoefenen, kan Rama dan ook het beste zelf beschrijven:
“Willen wij van ons lichaam verwachten dat het goed werkt, dan moeten wij het ook goed onderhouden. We moeten het leren beheersen, en we moeten een positieve houding in het leven gaan innemen. Dit laatste zou uiteindelijk een basis kunnen zijn voor een wereldvrede.’ (bron)
Meer weten?
- Rama Polderman vatte yoga bij beide hoorns: zijn teksten over yoga zijn grondig en geschreven vanuit een prettige praktische benadering, zoals hier te lezen is.
- Dochter Ariane en echtgenote Kitty blikten in 2010 bij de OHM terug op het belang en de betekenis van Rama Polderman. Bekijk de gesprekken hieronder:
