Voor veel kinderen is stilzitten de ergste vorm van martelen. Hoe moet dat zijn voor een kind met ADHD, of ADD? Hoe kan kindermeditatie je kind, al dan niet hyperactief of onoplettend, helpen om rust en focus te vinden?
‘Mijn dochter van 8,5 jaar vertoont veel gedrag dat bij ADHD hoort. Bewegingsonrust, enorm impulsief, snel afgeleid, slechte concentratie, raakt dingen vaak kwijt of maakt ze stuk (niet bewust door onhandigheid, drukte, impulsief gedrag), bezeert zich vaak, valt vaak, spanning en sensatie zoeken, veel conflicten met leeftijdsgenoten want ze wil voortdurend bepalen hoe het spel gaat. Drammen, de hele dag door kletsen, zingen, dansen. Slechte resultaten op school vooral op vlak van spelling/lezen, op rekenen scoort ze wel gemiddeld.’ (Bron)
ADHD: meditatie of medicatie?
Naar schatting lijdt 2,9% van de Nederlandse kinderen tussen 2 en 11 jaar oud aan ADHD (attention deficit hyperactivity disorder) en/of een van de subtypen, zoals ADD of ODD (bron). Een aandachtsstoornis kan enorm ingrijpend zijn voor zowel ouder als kind. Op internet vind je veel ervaringen met medicatie als middel om symptomen te onderdrukken; behalve reguliere geneesmiddelen kan ook een ontspanningstechniek als kindermeditatie een gunstig effect hebben op de ADHD-klachten.
Zo toonde een Australisch onderzoek aan dat kinderen met ADHD die leren mediteren hiermee een verbeterde aandachtsspanne en minder hyperactiviteit realiseren. Daarnaast verbeterde de relatie met de ouders, vergrootte het zelfvertrouwen van de kinderen. En als uitsmijter: de helft van de testgroep verminderde de medicatie of stopte er zelfs mee. Symptomen van ADHD bleven ook in dat laatste geval verbeteren dankzij meditatie. Tot zover de cijfers.
Hoe krijg je kinderen aan het mediteren?
Dan de hamvraag: hoe krijg je een stuiterballetje stil? Meditatie is een manier om bewust je aandacht en bewustzijn van lichaam en geest te trainen. Bij kindermeditatie sluit je met creativiteit aan op de belevingswereld van het kind, zodat deze wat serieuze boodschap ook op hem overkomt. Bij het introduceren van kindermeditatie kun je gebruik maken van de volgende tips:
1. Goed voorbeeld doet goed volgen
Word de verandering die je in de wereld wilt zien, zei Gandhi al. Dat is ook hier de sleutel. Als ouder of docent kun je namelijk slim gebruik maken van het feit dat kinderen alles kopiëren. En al heb je als papa misschien geen last van ADHD, bij meditatie heeft iedereen baat. Breng meditatie daarom in in je dagelijkse routine, en maak je kind getuige. Zo kan het wennen en als er een oprechte interesse is ontstaan kan het kind, onder begeleiding, beginnen aan kindermeditatie.
2. Introduceer stilte
Stilte is een belangrijk onderdeel van meditatie, en bij kindermeditatie is dat – wat vormen daargelaten – niet veel anders. Ze helpt een kind om rustig te worden, en de aandacht terug te brengen naar zichzelf. Thuis, of op school, kun je daarom kinderen bekend maken met stilte. In onze wereld vol schermen en afleiding zul je verbaasd zijn, om te zien dat ze het vermogen om stil te zijn van nature beheersen. Maak er een spelletje van: wie kan het stilst zijn?
3. Maak het begrijpelijk voor het kind
Word vrienden met het aapje in je hoofd. De monkey mind is een belangrijk begrip in de meditatiewereld; onze geest springt als op hol geslagen aap langs onze gedachten. Het beeld van een aapje kan voor kinderen een begrijpelijke manier zijn om het eigen denken te begrijpen, en hier met meditatie mee om te leren gaan. Bij kinderen met een aandachtsstoornis is het aapje zelfs nog wat actiever. De Tibetaanse boeddhist Mingyur Rinpoche legt dit erg duidelijk (en grappig) uit:
4. Realistische verwachtingen
Kinderen kunnen competitief zijn en het goede willen doen voor hun ouders, maar dit kan hun plezier juist in de weg zitten. Bij het introduceren van kindermeditatie is het daarom belangrijk om te benadrukken: er is geen goed of fout. Het aapje doet waar het zin in heeft, dus op sommige dagen lukt het gewoon niet om rustig en geconcentreerd te worden. Dit mag er gewoon zijn. Resultaten worden bovendien pas zichtbaar bij (langdurige) herhaling van de meditaties. Stel daarom plezier voorop!
5. Pas de meditatie aan op je kind
Begin kort en eenvoudig. Afhankelijk van de leeftijd kan 3-5 minuten een mooie kans bieden om tot meditatie te komen. Maar niet elk kind kan makkelijk stilzitten. Zoals je in de video hierboven zag, is het voor meditatie gelukkig ook geen eis om te zitten. Beweegt je kind liever, probeer dan een loopmeditatie. Ga liggen, dansen, maak er een spel van of kies een andere vorm. Wees creatief!
6. Maak het bijzonder
Hierbij kan het helpen om van de kindermeditatie een bijzonder moment te maken. Richt een plekje in met een kussen, kaarsje (mits veilig) en wat voorwerpen die belangrijk zijn voor het kind, zoals een familiefoto of een steentje.
7. Begeleid je kind
Er zijn veel apps, bijvoorbeeld met een klankschaal, die je kunt inzetten ter begeleiding. Begeleid het kind als ouder, bijvoorbeeld als het de ogen mag sluiten maar moeite heeft niet te spieken.
Welke kindermeditaties zijn er?
Dan een paar concrete voorbeelden om mee aan de slag te gaan. Als je met kindermeditatie begint kun je alle kanten op; er is veel ruimte voor creativiteit en improvisatie. Je kunt hierbij grabbelen in een oude mand met technieken:
Pranayama
De ademhaling is centraal in de meeste meditaties; de adem is verbonden aan de levensenergie (prana) en brengt zuurstof in het lichaam. Kinderen vinden de volgende ademhalingsoefeningen vaak leuk om te doen: ujjayi, nadi shodhana en kapalabhati.
Yoga
Noem het meditatie-in-beweging; yoga is door het actieve karakter voor kinderen een toegankelijke vorm om via doen hun lijf en denken te verkennen. En rust te vinden.
Visualisaties
Kinderen tot een jaar of 10 denken vooral in beelden: daarom zijn ze ook zo aangetrokken tot illustraties in boeken, en tot beeldschermen. Als je als ouder een verhaal vertelt heeft het kind hier – sterker dan volwassenen – visuele voorstellingen bij. Bij kindermeditaties kun je hier gebruik van maken; schets met je stem een reis naar binnen, waarbij je het kind begeleidt langs aansprekende objecten en ervaringen.
Zing mantra’s
Mantra’s kun je muzikale meditaties noemen; de klanken, soms eenvoudig (ohm), of regels tekst werken ook bij kinderen goed. Kies een bestaande mantra, of verzin samen met het kind je eigen mantra – om overal mee naar toe te nemen! Je kunt hierbij ook gebruik maken van meditatiemuziek.
Massage
Uit het hoofd, in het lijf. Met een massage van je kind leid je het in no time naar stilte. Je kunt gebruik maken van massage-olie; zodat nog meer zintuigen betrokken worden.
Kindermeditatie met ADHD
Met bovenstaande tips en technieken kun je ook je kind met ADHD kennis laten maken met de kracht van stilte, en de rijke binnenwereld laten verkennen. De praktijk van kindermeditatie is natuurlijk altijd weerbarstiger; probeer geduld en vertrouwen te hebben, zoals mindful parenting laat zien. We zijn benieuwd naar je ervaringen! Het web biedt ook hier veel inspiratie: online vind je talloze positieve ervaringen, zoals het verhaal van de Amerikaanse Kelly MacLean, die met ADHD opgroeide en samen met haar ouders meditatie ging inzetten:
‘Voordat gezinsmeditatie begon, liet mijn vader me 10 tot 20 keer door het huis rennen. Als ik een deel van de elektriciteit in mijn lichaam had opgebrand, kon ik een paar minuten relatief stil zitten en mijn adem voelen, het kussen en hoe cliché het ook klinkt: ik kon mijn hart voelen. Dat was het meest prachtige deel van meditatie, als je je één voelde met je eigen hart.’ (bron)
